Choroby oczu często rozwijają się powoli, bez wyraźnych objawów, aż do momentu, gdy dochodzi do poważnego uszkodzenia wzroku. Badanie OCT (optyczna koherentna tomografia) pozwala wykryć zmiany na bardzo wczesnym etapie, jeszcze zanim pacjent zauważy pierwsze problemy. Dzięki temu możliwe jest szybkie wdrożenie leczenia i zatrzymanie postępu choroby.
Na czym polega badanie OCT?
OCT to nowoczesna, nieinwazyjna metoda obrazowania struktur oka, przede wszystkim siatkówki, nerwu wzrokowego i rogówki. Urządzenie emituje wiązkę światła o niskiej koherencji, która odbija się od kolejnych warstw tkanek. Na tej podstawie powstaje szczegółowy, trójwymiarowy obraz, pozwalający lekarzowi ocenić ich grubość, strukturę i ewentualne nieprawidłowości.
W odróżnieniu od klasycznych badań okulistycznych, OCT umożliwia „zajrzenie” do wnętrza oka w sposób przypominający tomografię komputerową, ale bez użycia promieniowania rentgenowskiego.
Jakie choroby oczu można wykryć dzięki OCT?
OCT ma szczególne znaczenie w diagnostyce chorób siatkówki i nerwu wzrokowego. Pozwala wykryć m.in.:
- zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) – zarówno w postaci suchej, jak i wysiękowej,
- jaskrę – poprzez ocenę grubości warstwy włókien nerwowych,
- retinopatię cukrzycową i inne powikłania cukrzycy,
- otwory i błony w plamce,
- obrzęk plamki (np. po operacjach okulistycznych lub w chorobach zapalnych),
- odwarstwienie siatkówki we wczesnym stadium,
- choroby dziedziczne siatkówki, takie jak retinitis pigmentosa.
Badanie sprawdza się również w monitorowaniu efektów leczenia, np. po podaniu iniekcji doszklistkowych w AMD.
Wskazania do wykonania badania OCT
Lekarz okulista może zalecić OCT, jeśli występują:
- niewyjaśnione pogorszenie ostrości wzroku,
- zniekształcenie obrazu (linie proste wydają się faliste),
- plamy lub mroczki w polu widzenia,
- podejrzenie jaskry, AMD lub retinopatii cukrzycowej,
- konieczność monitorowania postępu choroby lub efektów terapii.
U pacjentów z grup ryzyka (np. chorujących na cukrzycę, po 50. roku życia czy z wywiadem rodzinnym jaskry) badanie może być wykonywane profilaktycznie, nawet przy braku objawów.
Jak przebiega badanie OCT i czy jest bezbolesne?
Badanie OCT jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Pacjent siada przed aparatem, opiera brodę i czoło, a następnie patrzy w wyznaczony punkt. Urządzenie wykonuje serię pomiarów – całość trwa zwykle kilka minut.
W większości przypadków nie jest konieczne rozszerzanie źrenic, choć czasem lekarz może je zalecić dla uzyskania dokładniejszego obrazu. W takim wypadku po badaniu pacjent może odczuwać przejściową wrażliwość na światło i niewyraźne widzenie przez kilka godzin.
Jak często wykonywać badanie OCT profilaktycznie?
Częstotliwość zależy od wieku, stanu zdrowia i obecności chorób oczu.
- osoby zdrowe, bez czynników ryzyka – co 2-3 lata po 40. roku życia,
- pacjenci z grup ryzyka – co 12 miesięcy lub częściej, zgodnie z zaleceniem lekarza,
- osoby z rozpoznaną chorobą siatkówki lub jaskrą – według indywidualnego planu kontroli (nawet co kilka miesięcy).
Regularne badania pozwalają wcześnie wykryć zmiany i uniknąć poważnych ubytków w polu widzenia, które mogą być nieodwracalne.
